MÜKEMMELİYETÇİLİK NEDİR?

‘Mükemmeliyetçilik’ günlük yaşamda yaygın olarak kullanılmakta olan terimdir. Daha çok öğrencilik veya iş yaşamında kendisini gösterdiği düşünülse de hayatın her alanında var olabilir. Bazı kişiler yaşamının yalnızca bir alanında (söz gelimi iş hayatı) mükemmeliyetçi olabilir. Ancak, yaşamın pek çok alanında görülmesi daha yaygındır. Bu alanlar arasında, iş, ilişkiler, spor ve egzersiz, fiziksel görünüm, kilogram, kişisel hijyen, kişinin evinin görünümü veya sosyal performans bulunabilir. Mükemmeliyetçiliğin üç en temel bileşeni vardır: yüksek standartlar ve öz-eleştiri, olumsuz etkilerine rağmen yüksek standartları karşılamaya çalışmak ve öz-değerlendirmeyi yüksek standartlara dayandırmak.  

MÜKEMMELİYETÇİLİĞİN OLUMSUZ ETKİLERİ

Mükemmeliyetçilik daha sağlıklı olduğunda sizi motive edebilir, zorlukların üstesinden gelmenize ve başarıya ulaşmanıza yardımcı olabilir. Ancak, sağlıksız olduğunda sizi mutsuz edebilir ve hayatınızın pek çok alanını olumsuz etkileyebilir. Duygusal olarak kendinizi gergin, stresli, üzgün hissetmenize neden olabilir. Sosyal olarak, zamanın neredeyse tamamının belli bir alan temel odaklanması (söz gelimi çok büyük ölçüde işe zaman ayırma ve nadiren sosyalleşme gibi), keyif veren aktivitelerin sınırlandırılması ve dar ilgi alanları sonucu sosyal hayatınızı olumsuz etkileyebilir. Fiziksel olarak ise uykusuzluk, kas gerginliği, mide bulantısı gibi olumsuz etkiler yaratabilir. Mükemmeliyetçilik ayrıca pek çok ruhsal sorun ile ilişkilendirilebilir. Bu ruhsal problemlerden en yaygın olanlarından biri kaygı bozukluklarıdır.

MÜKEMMELİYETÇİLİK VE KAYGI

Kişi kendisine yüksek standartlar belirlediğinde ve bu standartları karşılayamayacağını hissettiğinde, bu genelde kaygıya neden olur. Kişi devamlı performansındaki değişikliklere odaklandığı zaman endişeli, gergin ve stresli hissedebilir. Ayrıca kusursuzluk takıntısı, sosyal kaygı veya obsesif -kompulsif bozukluk gibi farklı kaygı bozuklukları ve anksiyete ile ilişkili olabilir. Örneğin, sosyal kaygı utangaçlıktan farklıdır ve temelinde söyleyeceğiniz ya da yapacağınız şeyin sizi diğerleri karşısında utandıracağı veya diğerlerinin sizin kaygılı olduğunuzu fark edeceği kaygısı yatar. Mükemmeliyetçilik sosyal kaygının hem ortaya çıkmasına hem de devam etmesine yol açabilir. Çoğu zaman insanların sosyal ortamlarda kusursuz şekilde görülmeyi istemek gibi düşünceleri olabilir ve sosyal performanslarına yönelik yüksek standartlarını karşılayamadıklarını düşünürlerse kendilerini sert şekilde eleştirebilirler.

MÜKEMMELİYETÇİLİK NEDEN OLUR?

Mükemmeliyetçiliğin ortaya çıkmasında mizaç fonksiyonları, genetik, çevresel ve sosyal faktörler rol oynayabilir. Ancak en önemli risk etkenlerine baktığımız zaman kusursuzluk takıntısı eğilimi yüksek olan kişilerin hayatında onlardan kusursuz olmalarını bekleyen kişiler olduğunu görüyoruz. Özellikle yüksek standartları olan ebeveynlere sahip kişi kendinden beklenen yüksek standartlara ulaşamadığında eleştirileceğine inancı ile mükemmeliyetçi bir yapıya sahip olabilir. Ayrıca, mükemmeliyetçilik kişinin çevresi tarafından ödüllendirilebilir ve bu şekilde bu eğilimler güçlenerek devam edebilir.

MÜKEMMELİYETÇİLİK İLE NASIL BAŞA ÇIKILIR?

Mükemmeliyetçiliğin ortaya çıkmasına ne sebep olursa olsun sağlıksız olması halinde azaltılabilir ve bu şekilde kişinin yaşam kalitesi büyük oranda artabilir. Terapide amaç kişinin hayatına zarar veren ve olumsuz etkileyen mükemmeliyetçi tutumun sağlıklı bir düzeye dönüştürülmesinde yardım etmektir. Bu süreçte, kişinin mükemmeliyetçi olduğu alanlar belirlenerek bu alanlardaki düşünce ve davranışları tanımlanır. Örneğin sosyal performans alanında mükemmeliyetçi eğilimi olan bir kişinin düşüncesi “zeki ve komik gözükmeliyim”, davranışı ise sosyal ortamlarda çok fazla espri yapma ve hikayeler anlatmaya çalışabilir. Ya da iş performansı konusunda mükemmeliyetçi eğilimi olan bir kişinin düşüncesi “Her zaman işleri eksiksiz yapmalıyım” ve davranışı günde 12 saat çalışmak biçiminde olabilir. Tedavide kişinin gerçek dışı veya işlevsiz düşünceleri yeniden değerlendirilir ve düşünce ve inançlarındaki çarpıtmalar ve katı kurallar daha işlevsel olanlarla değiştirilmesi amaçlanır. Ayrıca davranışsal deneylerle kişinin işlevsiz düşünceleri, inançları ve varsayımları test edilir. Böylece bilişsel ve davranışsal tekniklerle kişinin mükemmeliyetçi tutumları sağlıklı hale getirilir.

Mükemmeliyetçilik ve Mükemmeliyetçilik Tedavisi ile ilgili merak ettiğiniz konuları veya bu konuda yardım almak için bize ulaşabilirsiniz. Online Terapi veya Muğla Psikolog olarak bizimle iletişime geçebilirsiniz. İsterseniz buraya tıklayarak iletişim seçeneklerimizi görebilirsiniz.  İsterseniz 0(542) 602 3448 numaralı hattımızdan ister Whatsapp ister arayarak ulaşabilirsiniz.

Sağlıklı Günler Dilerim.

Psk. Dan. Enes Karaosmanoğlu